In de ban van Descartes
Heerlijk vind ik dat, die “kopstukken filosofie” die je iedere woensdag tegen een prikje bij De Morgen kan vinden. Aanvankelijk meende ik dat ik het weektempo zou kunnen volgen : een boekje per week, maar dat is mij niet gelukt. Voorlopig ben ik dan maar van de oudheid naar (een voorloper ?) van de Verlichting gesprongen : Descartes. Ik heb altijd een zwak gehad voor de onknappe man die de werkelijkheid wou ontbinden in mathematische fyscia en daarvoor een beroep moest doen op de metafysica.
Wij, kinderen van de 20ste eeuw, bekijken het vanop afstand en grijzen nu en dan, zeker wanneer hij zich in allerlei bochten wringt. Alsof ze toen zo weinig wisten en wij nu zoveel. De permisse dat onze kennis beter is. Juister. Wellicht wel.
Toen ik las hoe Descartes zich alle mogelijke moeite getroostte om het onderwerp van een bewegende aarde te omzeilen schudde ik even het hoofd. Het is ondenkbaar dat iemand wetenschappelijke kennis zou achterhouden uit schrik voor reactie uit ideologische hoek.
Alhoewel. Het creationisme (o.a. Intelligent Design) in de VS leeft en nu en dan heeft de wetenschap zich ook al religie verheven als iets dat absoluut is en niet mag worden tegengesproken of weerlegd.
Ik vind het een moeilijke vraag. De grenzen van de wetenschap versus ideologie, ethiek. Zelf ga ik bijna altijd aan de kant van de wetenschap staan, aan het uitlegbare, oorzaak-gevolg, cijfers, metingen, experimenten, bewijzen.
In Descartes’ tijd was het niet evident.
Alleen in zijn tijd ? Ik heb vrienden die beweren dat de klassieke geneeskunde failliet is. Onbetrouwbaar. Dat therapieën niet noodzakelijk onderbouwd moeten worden door wetenschappelijk onderzoek. Dat iemand die gestudeerd heeft per definitie niet het alleenrecht heeft op het uitoefenen van een beroep dat hoe dan ook enige kennis vergt.
Behoorlijk gevaarlijk vind ik dat. Ik heb toch nog liever een dokter die gestudeerd heeft en – als het ooit nodig zou blijken – een psychotherapeut die door studie inzicht heeft in de menselijke psyche én een overzicht heeft van mogelijke problemen en therapeutische strategieën. Maar niet iedereen is daarvan overtuigd.
Misschien is dat de vooruitgang ten aanzien van Descartes. Dat dat mag.
Tsja, ik mag ook niet gedroomd hebben dat de wetenschap verdwijnt en dat er geen gevorderde studies meer zijn. Toch ga je me nooit achteloos naar de kant van de wetenschap zien springen. Die leeft toch ook altijd maar in een bepaald tijdperk met alle beperkingen van dien. Dezelfde wetenschap die nu kerntechnologie verklaart heeft ons ooit een platte wereld voorgehouden, dan een ronde in het centrum van de wereld, dan een ronde in een heliocentrisch model, … Liefhebbers lijken altijd de vorige (en dus intussen gecontesteerde) paradigma’s van de wetenschap te vergeten. Dat is natuurlijk de bedoeling, want je moet verdergaan met een zo verfijnd en recent mogelijk model, maar dan moet je toch ook kunnen inzien dat wat je nu voor waar aanneemt binnen twintig jaar volledig belachelijk kan zijn? Wetenschap blijft steeds een vom van geloof in een wereld, maar durft dat nooit in die termen verwoorden. En wat erger is: ze ridiculiseert mensen die dat wel doen, of die niet in een hokje willen kruipen en openstaan voor een ongekend universum.
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Net de hele verzameling gekocht bij de Standaard Boekhandel. Vijfentwintig eeuwen wijsheid, goed voor een toren van zo’n dertig centimer op mijn tafel.
Het zal het natuurlijk moeilijk zijn om je met het lezen nog in te halen. Ik troost me dan maar met mijn boterbriefje/diploma, al ben ik in vergelijking met jou maar een bescheiden filosoof…