Op zoek naar innerlijke rust

Ik ben compleet vergeten hoe ik bij dit boek terecht gekomen ben, het enige wat ik mij herinner, is  dat het in andere boeken vaak werd aangehaald. Dat het doel van de stoïcijnen dan ook nog ‘rust in je leven’ was, deed me helemaal overslag gaan, want rust kan ik best gebruiken. Het begrip wordt vooral gezien als innerlijke rust, als het vrij zijn van jachtige gedachten en innerlijke onrust.

Pleidooi voor een levensfilosofie

William Irvine (Oxford University) pleit vanaf de eerste bladzijde voor het kiezen en cultiveren van een levensfilosofie. Dat hoeft daarom niet het stoïcisme te zijn, maar wie géén levensfilosofie heeft, leeft zonder kompas. Bij ieder kruispunt weet je vervolgens niet welke weg te volgen en dat vraagt immens veel energie. Of je raakt voortdurend je weg kwijt in het doolhof van uitdagingen die het leven biedt. Het hebben van een doel in je leven hangt samen met je levensfilosofie. Wie als doel heeft zoveel hoog mogelijk op de sociale ladder te staan zal een andere levensfilosofie hebben als diegene die rust nastreeft.

Many people will have trouble naming this goal. They know what they want minute by minute or even decade by decade during their life, but they have never paused to consider their grand goal in living. It is perhaps understandable that they haven’t. Our culture doesn’t encourage people to think about such things; indeed, it provides them with an endless stream of distractions so they won’t ever have to. But a grand goal in living is the first component of a philosophy of life. This means that if you lack a grand goal in living, you lack a coherent philosophy of life.

Zet in op interne doelen en vermijd zo frustratie

Je hebt een levensfilosofie die als kompas die je op weg helpt over hoe je voor jou  het beste je doelen kan bereiken. Die levensfilosofie stelt je in staat om snel te beslissen of iets goed of slecht voor jou is, maar dan ? Hoeveel controle heb je eigenlijk ?

Dit stuk van controle hebben vond ik het boeiendste van het boek.
Stel dat je graag tennis speelt en de match wil winnen. Heb je de overwinning geheel in handen ? Nee. Je weet immers niet hoe de tegenstander zal zijn. Heb je niets in handen ? Ook niet, want hoe meer je traint hoe meer kàns je haalt om effectief te winnen. Volgens de stoïcijnen moeten we daarom altijd mikken op het veld waar we wel controle hebben en dàt als doel stellen. Wat het tennis betreft is het dus beter om als doel te stellen dat je je op de best mogelijke manier zal voorbereiden en dus hard zal trainen (intern doel) in plaats van de overwinning (extern doel) na te streven. Het mooie is dat de resultaten meestal volgen.

Ook Mo Gwadat schrijft iets dergelijks :

Ik ging 24 uur per dag mijn best doen
waar ook.
Ik bleef hoog inzetten maar was
niet meer zo bezig met het resultaat.

Het is een stoïcijns advies dat er diep is ingegaan bij mij. Wanneer ik mij zorgen maak over de uitkomst van mijn werken vind ik troost en bemoediging in dit ‘harde werken’. Het harde werken is het enige wat ik kan doen. Het resultaat heb ik nooit helemaal in handen. Maar ik kan wel mijn uiterste best doen en het alzo beïnvloeden.

Negatieve visualisatie

Een praktijk van stoïcijnen die uitvoerig beschreven wordt is de negatieve visualisatie. Je stelt je gewoon heel realistisch voor hoe erg de situatie kàn zijn. De schrijver gaat zelfs zo ver van nu en dan ook deze slechte situaties op te zoeken door vb. een tijdlang in de winter geen jas te dragen, hoe koud het ook is. Dat houdt hem attent op hoe fijn het is om toch maar een jas te hebben.  Een dergelijke praktijk vind je ook in het boek van Tim Ferris. Ook hij ‘oefent’ zich nu en dan in ‘barre situaties’. Daarbij moet natuurlijk altijd bedacht worden dat dit een keuze is – terwijl het voor veel mensen totaal géén keuze is.

To begin with, by undertaking acts of voluntary discomfort—by, for example, choosing to be cold and hungry when we could be warm and well fed—we harden ourselves against misfortunes that might befall us in the future. If all we know is comfort, we might be traumatized when we are forced to experience pain or discomfort, as we someday almost surely will.

Ik vind dat daar echt wel iets van aan is. Zo sukkelden wij weken aan een stuk met onze centrale verwarming. ‘s Nachts viel die gewoonweg uit. De loodgieter kwam en ging, maar het bleef ‘s morgens koud.
Sedert dinsdag is dit euvel eindelijk verholpen en ik sta al elke dag op in pure euforie dat ons huis ‘verwarmd’ is ! Of zoals de tegeltjeswijsheid zegt: je weet pas hoe  belangrijk iets is als het er niet meer is.

Bereid je voor op de dood van je kind

Leef nu. Het is o zo modern, maar dit advies kan je al lezen bij de stoïcijnen, al staat het er niet zo letterlijk. Stoïcijnen krijgen soms verkeerdelijk het label dat zij onverschillig zijn, maar dat is niet zo. Zij beseffen wel dat het gehecht-zijn aan iets lijden kan veroorzaken. Wat je hebt kan je verliezen. Dat klinkt negatiever dan het is, want je kan het natuurlijk ook omkeren: besef hoe goed je het nu hebt en profiteer ervan, in het bewustzijn dat het anders kan. “Bereid je voor op de dood van je kinderen” klinkt geweldig negatief, maar het maant evengoed aan om nu tijd door te brengen met je geliefde, zodat je bij het heengaan niet vol spijt achterblijft om gemiste kansen.

Dit boek heeft mij sterker gemaakt

Het lezen van dit boek heeft mij echt wel geraakt en sterker gemaakt. De vergelijking van de tennismatch zal ik niet gauw vergeten. Het inzetten op interne doelen in plaats van externe doelen is iets waar ik meer wil op focussen. Inzetten op dagdagelijkse trouw aan die interne doelen. Dicht bij mij. Zodat wat extern gebeurt mijn rust niet kan verstoren. Zodat ik in omstandigheden die slecht lopen geen frustraties hoef te hebben over mezelf. Shit happens. Het externe heb ik niet onder controle. Mezelf wel.

Toch ben ik niet onverdeeld enthousiast over het boek en dat heeft alles te maken met de schrijver. Soms wijdt hij teveel uit, wil hij persé het stoïcisme verdedigen tegenover andere levensfilosofieën. Het waren de stukken die ik liever oversloeg (maar niet deed). Als het over levensfilosofie gaat denk ik dat het je raakt of niet. Als dat niet zo is, dan zal overredingskracht niet veel uitmaken.

Gezien de indruk die de filosofie zelf op mij heeft gemaakt, ben ik toch blij dat ik het boek gelezen heb !

Praktisch

William B. Irvine, A guide to the good life, the ancient art of stoïc joy, 336 blz., Oxford University Press
Te koop bij bol.com voor € 15,99 (paperback) of als e-book voor € 13,30
Ik las op het op Kindle.