De computer niet meer uit ons leven weg te denken. Wij vertrouwen erop dat onze GPS en verkeersboetes komen autmatisch in onze brievenbus. Maar goed, dat zijn gewoon een aantal regels door mensen bepaald en door de computer netjes gevolgd. Maar wat als die computer zélf gaat denken? Wat als je als mens geen overzicht meer hebt over hoé die computer aan dat resultaat is gekomen? AI, artificiële intelligentie dus.
Sommige vrezen ervoor, anderen zien het als een tegemoetkoming aan de beperktheden van de mens. Wil je weten of we hoopvol of angstig moeten zijn, lees dan vooral het boek van Hannah Fry.

Hannah Fry weet waarover ze het heeft

Hanna Fry is een wiskundige. Ze doceert wiskunde aan de steden van het University College Londen. We lezen in het boek dit over haar: “Ze gebruikt wiskundige modellen om patronen in menselijk gedrag te bestuderen en werkte daarin samen met overheden, politiekorpsen, medisch analisten en supermarkten.’

Hannah Fry weet waarover ze het heeft, omdat ze de het best geplaatst is om algoritmes te schrijven én te begrijpen, al gaat zo’n algoritme op een bepaald moment wel een eigen leven leiden, net door die artificiële intelligentie.

Algoritmes zitten overal

Algoritmes, wat je eenvoudig een immense reeks van wiskundige regels die losgelaten worden op data zou kunnen noemen, zitten overal. Denk maar aan de volgorde van je Facebookberichten, Instagram, maar ook welke reclames je online te zien krijgt.

Het is echt niet toevallig dat ik nooit reclame te zien krijg over babyproducten, terwijl anderen dat wel krijgen, zelfs nog voor iemand anders van hun zwangerschap afweet. O ja? Hoe weet men dat? Niet door een beveiligingslek in het ziekenhuis, maar wel door door de digitale afdruk die mensen overal achterlaten: wat ze kopen in de winkel (online of geregistreerd via klantenkaart), hun zoekgeschiedenis op Google, etc.

Algoritmes: vriend of vijand ?

Het boek van Hanna Fry neemt ons mee naar 7 gebieden waarin algoritmes behoorlijk van betekenis kunnen zijn. Of dat altijd positief is, is een andere zaak. Ik licht er 3 uit.

Macht

Het eerste hoofdstuk van ‘Algoritmes aan de macht‘ gaat over macht. Ver hoef je niet na te denken over hoe je via algoritmes mag kan verwerven. Politici gebruiken in hun campagne steeds meer gerichte boodschappen. Als kiezer ben je een target en zeker de onbesliste kiezer is met gerichte boodschappen best wel te overtuigen.

Gezien het feit dat we veel van onze informatie tegenwoordig uit algoritmes als zoekmachines halen, is het misschien nog onheilspellender hoe zelfstandig de mensen dachten te zijn bij de vorming van hun mening: “Als mensen zich er niet van bewust zijn dat ze gemanipuleerd worden, denken ze doorgaans dat ze hun nieuwe denkwijze vrijwillig hebben overgenomen.”

Wie wil weten hoe Trump dit in zijn voordeel gebruikte én hoe groot (of klein) het voordeel was, moet het boek echt lezen.

Data

Kennis is macht, een adagio dat al voor het bestaan van het internet gold. Data is er nu met hopen en via algoritmes prima doorzoekbaar. Het zorgwekkende is misschien wel dat we allemaal achteloos omgaan met onze data. Net daarom wist de supermarktketen Target (what’s in a name !) nog voor anderen het wisten behalve de vrouw in kwestie, dat iemand zwanger was. De digitale vingerafdrukken zijn dat.

Recht

Dit was het hoofdstuk waar ik het meeste van onder de indruk was. Bij de strafmaat na een veroordeling wordt o.a. rekening gehouden met de kans op recidive. Hoe groter de kans, hoe zwaarder de straf. Maar hoe bepaal je zoiets? Door massa’s informatie over criminaliteit te bundelen (leeftijd, geografie, aard van de misdaad, etc…) en daar een behoorlijk algoritme op los te laten.
Dat algoritme doet het meer dan behoorlijk, maar wat met die éne persoon die ontrecht wordt veroordeeld tot een lange straf ? Hannah Fry neemt je mee in de wereld van false positives en true positives.

Moeten we bang zijn van artificiële intelligentie ?

“Algoritmes aan de macht” is een boek dat aandacht verdient, zowel intellectueel (je moet er toch wel wat je gedachten bij hebben) als maatschappelijk. Algoritmes zijn er en ze zullen ook blijven. Ze zijn krachtig en kunnen op heel wat gebieden méér dan behulpzaam zijn. Ze redden (door o.a. toepassing in de geneeskunde) letterlijk talloze levens. Als het bv. gaat om patronen te ontdekken zijn ze gigantisch veel beter dan het menselijk brein, hun rekenkracht gaat ieder mens te boven. Een apocalyptische boodschap zal je in dit boek echter niet vinden.

Voorlopig is de bezorgdheid over een kwaadwillig ki (kunstmatige intelligentie) net zoiets als bezorgdheid over overbevolking op Mars. Misschien komen we op een dag op het punt dat computerintelligentie menselijke intelligentie overtreft, maar zover zijn we nog lang niet.
Eerlijk gezegd is er nog een lange weg te gaan voordat we de intelligentie van een egel kunnen creëren. Tot nu toe is nog niemand er in geslaagd om zelfs maar de intelligentie van een worm na te streven.

Waarom zou je ‘algoritmes aan de macht’ lezen ?

FryHannah Fry vrij weet in mensentaal uit te leggen wat een algoritme is en hoe het werkt. Je hoeft geen wiskundige te zijn om het te snappen. Bovendien legt ze uit waar het wiskundig gezien al fout kan lopen. Het boek begint dan ook met een behoorlijk basis over wat een algoritme is. Ze doet dat op prima wijze.

Hannah Fry is een deskundige. Wanneer ze het heeft over algoritmes in de geneeskunde, misdaad of waarom zelfrijdende auto’s nog niet voor morgen zijn, wéét ze waarover ze spreekt. Haar argumenten pro of contra zijn gefundeerd in een diepe kennis, niét in vage vooroordelen of op filosofisch/ethische aannames, al betekent dat niet dat geen ethische kanttekeningen durft plaatsen, ze vertrekt er alleen niet uit.

Je wordt je meer bewust van alles. Ik weet dat de promotiefolder die ik van Carrefour krijg, gepersonaliseerd is op basis van de inkopen die ik laat registreren via de klantenkaart. Is dat oké voor mij? Misschien wel, misschien ook niet. Besef ik wat ik – ik deed het niet – uit handen geef als ik een firma mijn DNA laat onderzoeken? Dat het businessplan van die firma is het net die gegevens te verkopen? Hetzij in bulk, hetzij om mij te targetten en mij een lening te ontzeggen?

Praktisch

Hannah Fry, Algoritmes aan de macht, Hoe blijf je menselijk in een geautmatiseerde wereld ? Uitgeverij De Geus, 272 bladzijden. Te koop bij o.a. Bol.com voor € 21,99 (paperback) en €12,99 (ebook).