Ik heb deze wandeling al twee keer gemaakt, één keer toen het nog winter was en één keer toen het snikheet was. Geen erg, dat laatste, want er is genoeg beschutting.
De wandeling heb ik al beschreven, maar blijkbaar was de brochure (met stap voor stap uitleg) verloren geraakt in het WereldWijdeWeb. Gelukkig wees Lisbeth me hierop. Want zonder beschrijving loop je echt wel verloren, tenzij je via GPX wandelt, maar lang niet iedereen is daar fan van.
Wie nu en dan het magazine Happiness in handen neemt, heeft de naam misschien herkend. Haijtema schrijft blogs en artikels voor Hapiness. Van opleiding psycholoog en journalist schrijft ze voor diverse tijdschriften waarbij het accent dikwijls op de zoektocht naar een beter leven en werk ligt. Ik vroeg mij dan ook af of ‘Nooit meer een zelfhulpboek’ geen geweldige verkooptruc was, zoiets als: met dit boek zit je de rest van je leven goed en komt het allemaal in orde !
Een job tussen de grootste wijzen
Haijthema heeft in haar job als journalist tal van wijze mensen geïnterviewd. Haar boekenkast staat vol. Of het nu in Nederland, België of daarbuiten is, wie een beetje naam en faam heeft, ze sprak ermee. Dat moet toch tonnen wijsheid opbrengen? Een greep uit de lijst: Irvin Yalom (Amerikaans psychotherapeut en schrijver), Marianne Williamson (Amerikaans schrijfster), Anselm Grün (Duits monnik), Damiaan Denys (Belgisch psychiater en filosoof)… Het lijst je gaat verder.
Wat een rijkdom als je zo’n mensen mag interviewen! Maar meteen stak mijn wantrouwen weer de kop op: zou Haijtema met ‘nooit meer een zelfhulpboek‘ gewoon een samenvatting van al haar ontmoetingen maken? Een soort superwijsheid? Het beste van het beste?
Alles voor de wind en dan valt het stil
Dominique Haijtema schrijft over haar eigen leven. Ze komt over als een spring in ‘t veld, iemand vol energie die moeilijk kan stilzitten. Intelligent, gedreven, alles uit het leven persend. Iemand die er volop voor gaat. Surfend over de golven in Portugal tot ze uit de zee gered moet worden. Een hersenbloeding die haar leven plots op z’n kop zet.
Confrontatie
Het wordt een eerste confrontatie met het verplicht uit handen geven:
Het is een beproeving van de bovenste plank. ik moet precies dat doen waar ik niet goed in ben: afwachten, me rustig houden en afhankelijk van anderen zijn. Machteloosheid en woede wisselen elkaar in rap tempo af. Daar komt schaamte bij omdat ik weinig dankbaarheid voel omdat ik überhaupt nog leef en niet verlamd ben.
Rauwe eerlijkheid
Rauwe eerlijkheid is het, zoals ze het beschrijft. En nee, ze maakt niets mooier. Er komen geen wijsheden aan te pas. Geen boeken. Alleen ontzettend veel machteloosheid.
Ik mag dan een tweede kans hebben gekregen, binnen drie maand steek ik weer een middelvinger op als iemand mij klemrijdt. Maak ik mij druk om onbenulligheden. Koop ik spullen die ik niet nodig heb. Spreek ik af met mensen die ik niet wil zien om maar niet alleen te zijn.
De illusie van controle
Haar leven gaat verder. Zonder Grote Verlichting. Zonder grote wijsheden. Een schitterende job die ze later moet afgeven, een relatie die goed loopt maar het uiteindeiljk niet haalt. Er is geen beloning voor wie groot lijden zag. Geen compensatie. Wat sterft is de illusie dat we het leven onder controle hebben.
Bij iedere crisis sterft een stukje van ons ego: onze illusies dat wij alles onder controle hebben, alleen maar goed zijn, dat wij moeilijkheden uit de weg kunnen gaan of ons niets kan overkomen. (…) Alleen door pijn te mogen voelen over je middelmatige en vaak banale leven en afscheid nemen van je illusies over geluk kun je werkelijk geluk ervaren.
Anselm Grün, interview met Haijtema
De ene helft van Nederland adviseert de andere helft
Bij Haijtema wordt later ook epilepsie geconstateerd. Ze moet steeds meer uit handen geven: haar auto, maar ook haar vermogen tot concentratie. Ze gaat op zoek naar allerlei adviezen en hulpmiddelen. Die zijn er met hopen. Coaches, psychologen, het land lijkt er vol van te zijn. Ze komt tot de conclusie dat dit haar ‘leraren’ zijn:
De leraren die mij hielpen waren de leraren die in mij geloofden toen ik dat zelf niet deed. Die aanwezig waren. Die de helpende hand uitstaken maar mij nooit een kant op duwden. Die geen oplossingen boden, maar me leerden de juiste vragen te stellen.
Nooit meer een zelfhulpboek?
Ik noem zelfhulpboeken vaak intellectueel of spiritueel escapisme. Een mooie uitleg bevrijdt ons niet van wat gezien wil worden. Alles wat wij beleven is waardevol. Te vaak wordt gesuggereerd dat je de shit niet door hoeft. Maar je kunt niet om je eigen leven heen. (…) Onze kwestbaarheid is de waardevolle achillespees van de mens.
Er is een groot verschil tussen aanvaarden wat er is en accepteren wat er is. Accepteren betekent ermee doorgaan. Aanvaarden is, zoals de Engelsen het zo mooi zeggen, to face it, bereid zijn onder ogen te zien wat er is. Het is goed om rustig te kijken naar een situatie en wat het met je doet. Het heeft geen zin om je te verzetten, om te ontkennen of te bagatelliseren wat iemand of iets met je doet.
Samengevat
De titel van het boek zorgde ervoor dat ik het boek lang met veel argwaan heb gelezen. Ik vreesde dat ze het summum van wijsheid wou presenteren. Dat deed ze evenwel niet (of juist wel?). De hersenbloeding, de epilespie hebben haar leven compleet veranderd. De illusie dat het leven maakbaar is (als je maar het juiste doet) is doorprikt.
De hoofdstukken over haar leven worden afgewisseld met interviews en citaten met mensen met veel levenswijsheid. Het zijn beschouwingen over lijden en geluk, rouw en dood.
Nooit meer een zelfhulpboek slaat op de onmaakbaarheid van het leven en de opdracht om wat het leven ons ook brengt het in het gezicht te zien. Zonder vluchten maar met die tegenslagen toch weer op zoek naar wat echt geluk is. En nee, daar is geen recept voor.
Dominique Haijtema, Nooit meer een zelfhulpboek, 184 blz. , uitgegeven door Volt en te koop bij o.a. Bol.com voor €17,50 (hardcover) of 11,99 ebook.
Ik las, net als heel wat andere bloggers, het postje van Renilde (Mooi Ding). Het is ondertussen bijna 2 weken oud en nog altijd denk ik ‘ik wil haar iets zeggen, iets schrijven’, maar dat lukt mij niet zo goed. Renilde schrijft over burn-out en laat dat een onderwerp zijn dat onder veel druk staat.
Ondanks alle (soms dubbelzinnige) campagnes, heb ik immers niet de indruk dat er meer begrip is voor burn-out. Er is de eeuwige druk van politieke partijen om mensen maar aan het werk te houden of ze zo snel weer aan het werk te krijgen. Er blijft veel onbegrip.
Het lijkt – maar dat durf ik niet met zekerheid te zeggen – dat Renilde zelf met dat onbegrip worstelt, want in haar artikel geeft ze redenen aan die tot haar burn-out geleid hebben en dat het niét om haar (naar sommigen misschien menen) al te actieve leven gaat. Alsof je burn-out moet verantwoorden. Misschien doet ze dat ook niet, zoekt ze gewoon zelf naar oorzaken en redenen.
Schuldgevoel
Wat mij opvalt in het praten over burn-out is dat het meestal gepaard blijft gaan met veel schuldgevoel. Dat is niet onlogisch. Ik hoorde mensen ooit over een buur zeggen ‘en moet die dààrvoor zo lang thuis blijven ? Echt ?’ Het is snel gezegd. Of: ‘Doe maar wat leuke dingen, zoek wat ontspanning en het wordt zo beter”. En ook dit hoorde ik: ‘zoals die bezig was kon het toch niet anders dan zo lopen. Wat die allemaal deed op een dag’. …
Soms begrijpen we amper wat in ons eigen hart omgaat, wat zouden we het dan weten van een ander ?
Veel mensen met burn-out of pyschische problemen hebben snel het gevoel van falen. Waarom eigenlijk? Voelt iemand het als falen aan als hij een longontsteking heeft, is er iemand beschaamd omdat hij zijn been gebroken heeft (tenzij hij misschien ladderzat was, maar dat wordt dan weer wel weggelachen).
Het kan jou morgen overkomen
Ik heb onder mijn kennissenkring mensen die behoorlijk diep hebben gezeten. Sterke mensen met schitterende carrières. Van de ene dag op de andere. Compleet geblokkeerd. Net zoals ik mensen ken die nog altijd actief zijn in die carrière en hard werken maar zich ondertussen afvragen waarom ze het doen en of dit nu het leven was wat ze wilden.
Werkt onze maatschappij burn-out in de hand ?
“Er gaapt een steeds grotere kloof tussen het diepe verlangen naar rust en de neiging om koste wat kost door te gaan om vermeend goede redenen van financiële, sociale, of andere aard”.
Als ik nog niet gereageerd heb op jouw post, dan is het omdat ik hier bovenal schroom voel. Ik voel pijn en verdriet, je schrijven blijft al twee weken hangen in mijn hart. Ik heb werkelijk geen idee wat ik je moet wensen. Dat er mensen om je heen zijn die zorg voor je dragen. Die je goed kennen en precies aanvoelen wat jij nodig hebt.
En dat jij terug licht ziet. Wat dat licht ook voor jou is, waar je het ook vindt of wanneer. Want ook dat weet ik niet.
Het was de week voor de vakantie en ik had mijn plannen om met de caravan richting Utrecht te trekken al klaar. Het lief was toe aan rust wat meestal zoveel betekent als een intens verblijf in zijn mans cave. Tot ik hem hoorde zeggen ‘we gaan naar Utrecht, met de caravan’. Eu, wij, zoals in jij en ik ?
Ik kon mijn geluk niet op, want niets liever dan een vakantie met het lief, maar ik ken ook wel de beperktheden van een caravan, hoe leuk die ook is. En dat is dat caravans geweldig zijn als je hoofdzakelijk buiten kan leven en de temperaturen van behoorlijke aard zijn. Met z’n tweetjes in zo’n caravan overdag – omdat het te koud is of regent, of zelfs in de voortent – is best wel een uitdaging.
Dus verliet ik het plan van de caravan (en Utrecht !) en boekte een huisje met zicht op zee (nou ja, het Markermeer) in Noord-Nederland. Ik had me laten leiden door een foto op Instagram, eentje van het Zuiderzeemuseum. Een ruim huisje met drie slaapkamers, mét centrale verwarming, warm water !
Onvoorbereid
We vertokken totaal onvoorbereid, maar anderzijds met een pak ervaring. Wij slagen er ondertussen al in om in een dik uur vertrekkensklaar te zijn en werkelijk niets te vergeten. Of het een mooie plaats was, of er iets te ontdekken viel, daar had ik het raden naar, maar ik had vertrouwen in het huisje en bovenal in het gezelschap van het lief (en veel boeken).
Toen kregen we een stuk uit de museumcollectie
We bezochten het Zuiderzeemuseum waar ons totaal onverwacht werd gevraagd of we een stuk uit de collectie wilden. Er werd een kunstwerk afgebroken (what’s in a word) en als bezoeker kon je een stuk meenemen naar huis. We waren overdonderd door de informatie maar deden toch maar mee en zijn zo elk geregistreerde bezitters van een stuk van een kunstwerk. Een stuk uit die hele berg (boven links) keramiek dus. Dat gebeurde in het kader van de museumweek.
Dat we compleet onvoorbereid waren, bleek later: wij waren matig enthousiast over het museum tot bleek dat er ook een buitenmuseum was. Een openluchtmuseum over het leven langs de Zuiderzee. De klok liep al tegen 16 uur aan en het museum sloot om 17 uur. Echt jammer, want dat buitenmuseum was meer dan de moeite waard. Wij hadden bovendien de koude nooroostenwind getrotseerd met onze fiets, terwijl we gratis de veerboot naar het zuiderzeemuseum hadden kunnen nemen. Tja, laat ons zeggen dat voorbereiding zijn voordelen heeft !
Feest, feest, feest !
Twee weekends, twee trouwfeesten. Wie zegt er dat er geen liefde meer is ? Onze families doen volop mee ! Leve de liefde !
