Gelezen: Mijn jaar van rust en kalmte – Ottesa Moshfegh

Je bent jong, slank, twintiger en je hoeft je, dankzij een erfenis, geen zorgen te maken over geld. Je bent bovendien bovengemiddeld mooi. Alles kan. Dus beslist het hoofdpersonage dat ze gaat voor een jaar vol rust en kalmte. Resoluut, ze maakt haar agenda leeg en beslist om een jaar lang te slapen.

Altijd op zoek naar slaap

Je moet het maar doen, een boek schrijven dat als thema de onweerstaanbare drang naar slaap heeft. Een leven waarin werkelijk niets er toe doet, alles teveel is, zelfs de goed bedoelende vriendin die terecht bezorgd is om haar.

“Ik was altijd opgelucht en geïrriteerd tegelijk als Reva plotseling opdook, zoals je je voelt als iemand je stoort terwijl je zelfmoord aan het plegen bent. Niet dat het zelfmoord was wat ik deed. Eigenlijk was het juist het tegenovergestelde van zelfmoord. Ik hield een winterslaap uit zelfbehoud. Ik dacht dat het mijn leven zou redden”.

citaat uit Mijn jaar van rust en kalmte

De behoefte aan slaap is zo groot dat ze haar werkdagen zo organiseert dat ze tussentijds in de kast gaat slapen. Dat leidt tot haar ontslag, maar evengoed tot de mogelijkheid om nog méér te slapen. Weg van alles en iedereen. Het boek mag dan één grote terugblik zijn in het grote plan om slapen te perfectioneren, grote verklaringen voor die drang vind je niet.

Boekhouding pillen

Dat slapen gaat overigens niet vanzelf. Toch niet voor wie 24 uur wil slapen. Dus moet er een plan komen. Een plan om die slaap te initiëren, om zeker te zijn dat de komende uren vaste slaap worden. Er zit niet anders op om een boekhouding van pillen bij te houden.

Ik ging naar de badkamer en checkte de inhoud van het medicijnkastje, legde al mijn pillen naast elkaar op de groezelige tegelvloer om ze te tellen. In totaal had ik twee Ambiens – en dertig onderweg – twaalf Rozerems, zestien Trazodons, ongeveer tien stuks Ativan, Xanax, Valium, Nembutal en Solfoton, plus enkele van wel tien verschillende medicijnen die dokter Tuttle eenmalig had voorgeschreven ‘omdat een herhaalrecept van dit soort opmerkelijke pillen weleens argwaan bij de verzekeringslui zou kunnen wekken’. Normaal gesproken zou deze voorraad genoeg zijn voor een maandlang redelijk slapen, niet te diep als ik zorgde dat ik rustig aan deed met de Ambien.

Moshfegh, Ottessa. Mijn jaar van rust en kalmte

Een vrouw met een plan

Het verlangen naar slaap wordt zo groot dat ze een plan bedenkt om die slaap te maximaliseren. Wat als ze zich opsluit in haar huis? Misschien kan iemand de boodschappen doen terwijl ze slaapt, zodat ze tussen twee slaapbeurten door halfwakend wat kan eten, even naar het toilet kan gaan om vervolgens zo snel mogelijk weer ver te slapen? Een jaar lang?

Maatschappijkritisch

In haar boek neemt Moshfegh heel wat themata op de korrel. Reva, de vriendin van het naamloze hoofdpersonage, is bezeten door slank-zijn en uiterlijk. De galerij waar het hoofdpersonage werkt, stelt hedendaagse kunst tentoon waarvan ze zich afvraagt hoever een hype gaat en of het niet allemaal onzin is.

De kunst bij Ducat moest doorgaan voor subversief, oneerbiedig en schokkend, maar het was allemaal ingeblikte tegencultuurtroep, ‘punk, maar dan met geld’, dat je hooguit inspireerde tot het aanschaffen van een onflatteuze outfit van Comme des Garçons om de hoek.

Moshfegh, Ottessa. Mijn jaar van rust en kalmte

Ook de wereld van de therapie krijgt de nodige sneren. Dokter Tuttle, psychiater, wordt voorgeseld als een gecertificeerde drugsdealer die voor steeds sterkere medicatie zorgt en ondertussen netjes in het oog houdt of de verzekering het wel zal bekostigen.

‘Waar kom je voor?’ vroeg ze. ‘Depressie?’ Ze had haar receptenblok al tevoorschijn gehaald. Ik was van plan om te liegen. Daar had ik goed over nagedacht. Ik zei tegen haar dat ik het afgelopen halfjaar slaapproblemen had en klaagde over wanhoop en nervositeit in sociale situaties. (…) Ik wil graag downers, dat weet ik wel,’ zei ik openhartig. ‘En ik wil iets waardoor ik geen behoefte meer aan gezelschap heb. Ik ben aan het einde van mijn Latijn. (…) Mijn moeder heeft zelfmoord gepleegd.’ ‘Hoe dan?’ vroeg dokter Tuttle. ‘Polsen doorgesneden,’ loog ik.

Moshfegh, Ottessa. Mijn jaar van rust en kalmte

Donker en humoristisch tegelijk

Het boek had een eigenaardige fascinatie op mij. Enerzijds dacht ik: waarom ik lees ik dit, zo donker, zo duister? Je wordt echt niet vrolijk van dit boek. Toch kon ik het boek niet neerleggen en dat had alles te maken met de schrijfstijl van Moshfegh. Meesterlijk gewoon.
Het is geen boek om te lezen als je zelf in een dipje zit of twijfelt of het allemaal wel zin heeft. Of … misschien wel (bij een dipje dan), want dan ga je zo om jezelf lachen. Want zoveel ellende, zoveel duisternis doet je bij het lezen van dit boek toch wel glimlachen.

Moshfegh, Ottessa. Mijn jaar van rust en kalmte. Het boek telt 240 pagina’s.
Het boek is dit jaar uitgeven als pocket bij uitgeverij Rainbow voor € 9. De paperback editie kost € 21,99. Te koop bij o.a. Bol.com.

Graag meer leestips ? Klik hier.