Tagarchief: boekbespreking

De Kier - Shanthi Singh

Gelezen: De Kier- Shantie Singh

gelezen, , , ,

De Kier is een roman waarin de wereld van onzichtbare vrouwen aan het licht komt. Door cultuur en religie leven zij een verborgen leven, soms zelfs geheel afgesneden van de rest van de stad. Wanneer een jonge (verborgen) vrouw dood wordt terug gevonden, komt Uma, die zich voor de stad inzet voor deze vrouwen, onder grote druk gezet.

Rotterdam

Elke bladzijde van De Kier ademt Rotterdam. Als lezer wordt je meegenomen naar het stadhuis, je loopt zo over de Coolsingel en het lijkt alsof je Delfshaven tot je eigen buurt mag rekenen. Rotterdam leeft, zoveel is duidelijk, het is een bruisende stad waar mensen duidelijke meningen hebben en de ambtenarij in het oog wordt gehouden. C.P. , een mysterieus streetartist, houdt de stad in z’n ban. Hij laat kleine kunstwerkjes achter, ongemerkt, maar met een duidelijk standpunt. De krant wijt er een hele zoektocht naar: wie is deze man wienst kunst steeds politieker wordt?

Uma

In De Kier maken we kennis met Uma. Ze werkt in de ambtenarij en heeft als taak onzichtbare vrouwen zichtbaar te maken en stem te geven. Die taak is allesbehalve simpel, want hoe bereik je vrouwen die net niet gezien willen of mogen worden? De dood van één van deze vrouwen, doet een storm van kritiek opwaaien. Deed ze wel genoeg? Ondertussen worstelt Uma met haar eigen culturele bagage. Haar hindoestaanse schoonfamilie heeft duidelijk verwachtingen over haar, evenals haar echtgenoot. Verwachtingen die ze niet kan verzoenen met haar eigen verlangens.

Asha

Het is pas ongeveer halverwege ‘De kier’ dat de lezer kennis maakt met Asha, één van de verborgen vrouwen. Ze leeft op ‘De Kamers’, en is daartoe veroordeeld nadat haar man en schoonfamilie vonden dat ze een slechte invloed had op haar dochter. Ze kent geen Nederlands en is letterlijk opgesloten ergens in een huis. Ze heeft met niemand contact. Aanvankelijk draagt ze dit leven en worstelt ze met vragen rond identiteit. Misschien is ze geen goede vrouw of moeder? Wat zal er gebeuren met haar kind als ze zich verzet tegen dit bestaan? Door een kier – de vensters zijn afgeplakt met papier – neemt ze toch deel aan het leven in Rotterdam. Ze ziet mensen door de straat wandelen en ook de ‘mysterieuze’ kunstenaar. Dat ongeveer heel Rotterdam op zoek is naar zijn identiteit, daar heeft ze geen weet van.

C.P., de kunstenaar, intrigeert haar en als ze op een ogenblik toch een manier vindt om het huis uit te sluipen neemt ze één van zijn schetsen mee naar De Kamers en verstopt die onder haar matras. Het lijkt haar dochter wel, op die schets. Maar kan dat wel?

Het leven buiten De Kamers lonkt steeds meer, tot ze – in haar taal – een folder vindt voor een toevluchtshuis voor vrouwen. Zou ze daarheen durven? Ze doet het, nooit zonder angst, maar stilaan groeit in haar de kracht om zich van haar lot als slachtoffer te bevrijden. Het is door die bewustwording en het woord voor woord Nederlands leren dat ze steeds sterker wordt.

Wanneer haar man, die soms op bezoek komt, dit alles ontdekt, is het voor haar onmogelijk om dit leven nog te aanvaarden.

Gebaseerd op echte verhalen

Toen ik het boek las, kon ik soms mijn ogen niet geloven. Bestond dit echt? In Rotterdam (en dus wellicht ook in andere steden en landen)? De epiloog van het boek liet er geen twijfel over bestaan: deze roman was gebaseerd op echte verhalen. Enige opzoekwerk leerde me dat in Rotterdam naar schatting 200 tot 300 verborgen vrouwen wonen (bron). Naar aanleiding van de moord op één van deze vrouwen in 2015 is het thema meer in de aandacht gekomen, net zoals ook het boek De Kier van Shantie Singh begint met de moord op de fictieve Zafira Khan.

Samengevat

De Kier vertelt het verhaal van vrouwen op zoek naar emancipatie. Uma die zich ontworstelen wil van de verwachtingen van haar schoonfamilie, Rosie die de weg van een ‘geleide’ vrouw naar een vrouw die haar eigen leven leidt, aflegde. De dochter van Asha, die opgevoed wordt binnen het normen kader van ‘wat een goede vrouw is‘, die rebelleert maar aanvankelijk niet goed weet waartegen ze rebelleert.

Shantie Singh maakt met haar boek De Kier deze problematiek zichtbaar. Ik las het boek met veel schroom. Ik kon me nauwelijks voorstellen dat dit kon. Dat vrouwen zo aan zichzelf kunnen twijfelen (traditie, opvoeding, culturele normen) dat ze zo’n bestaan bijna als ‘normaal’ zien en zichzelf als zondig zien als ze twijfelen aan hun manier van leven.

Praktisch

De Kier - Shantie Singh
Omslag ‘De Kier’ van Shanti Singh

Shantie Singh, De Kier, is een uitgave van De Geus (juli 2020) en telt 304 bladzijden. Het is o.a. te koop bij Bol.com voor € 21,50 (paperback).

Maar voor je doorklikt, denk dan even aan je lokale boekhandelaar die vol liefde boeken inkoopt, je als klant van een extra babbeltje voorziet en je misschien ook andere schatten leert kennen. Daar kan geen onlineverkoper tegenop !

Interesse in nog meer reviews? Klik hier.

Bart Ap Dijksterhuis

Gelezen: Bart – Ap Dijksterhuis

literatuur : gelezen boeken, , , , ,

Bart van Ad Dijksterhuis vertelt het verhaal van een bijzondere vriendschap tussen twee buurjongens. In tegenstelling tot vele jongeren van zijn leeftijd gaat Bart zijn eigen pad. Hij lijkt wijzer, ouder, zelfzekerder dan zijn leeftijdsgenoten. Tot hij geheel en al in beslag wordt genomen door Romy, waar hij oeverloos verliefd op is.

De jaren 80 – The Cure, Blondie, en de Sex Pistols

Bart speelt zich af in de jaren 80, in de tijd waarin menig jongen droomde van Blondie en het haar stylde zoals Robert Smith van The Cure. Ap Dijksterhuis haalt de sfeer van de jaren 80 helemaal naar hier door de vele verwijzingen. Muziekvoorkeuren bepaalden je identiteit.

De muren van de kelder waren volgeschreven met fragmenten uit songteksten: ‘Don’t know what I want but I know how to get it’ stond er naast de deur – uit Anarchy in the UK van de Sex Pistols en iets verderop This is a crisis I knew had to come / Destroying the Balance I’d kept it. uit ‘Passover’ van Joy Division. De punkers en de wavers, voornamelijk gehuld in zwart, zaten op en rond de houten blokken aan de zijkant. Ze draaiden hun sjekkies van Drum- of Samsontabak. De hardrockers met hun bestikte spijkerjasjes hingen aan de deur aan de bar en de kakkers stonden onwennig bij de ingang te kijken waar ze hun felgekleurde O’Neilljassen kwijt konden. In tegenstelling tot de anderen, zo vertelde Bart, kwamen ze maar zelden in de kelder.

Citaat uit Bart – Ap Dijksterhuis

Bart - Ap Dijksterhuis

Een bijzondere jongen

Bart is een jonge dichter en filosoof. Hij ziet het leven in gedichten, wat hem meteen een ongeloofelijke romanticus maakt. Als nieuwe jongen in de klas zonder ook maar enige behoefte zich te conformeren – hij blijft altijd zichzelf – blijkt hij niet al te populair te zijn in zijn school, al doet hem dat niet echt iets.

Bart praatte niet vaak over school. Hij hield, uiteraard zou ik willen zeggen, van Nederlands, Engels en Duits, maar voor de rest beschouwde hij school zoals de meeste vaders in ons dorp hun werk zagen: het hoorde erbij, het was nu eenmaal wat je deel tussen de leuke dingen door die je echt interesseerden. (…) Ik had niet de indruk dat hij op school veel contact had met anderen.

Citaat uit Bart – Ap Dijksterhuis

Overdonderend verliefd

Hij ging weer zitten. ‘Len, ik weet soms niet wat die verliefdheid met me doet. Het is overdonderend en onomkoombaar. Een bosbrand opgejaagd door een storm’. Hij zuchtte diep en ademde langzaam uit. ‘Ik kan een halfuur lang naar haar handen kijken, die zijn zo ontzettend…’ , hij zocht even naar een woord….’volmaakt’. Peinzend keek hij naar het plafond en hij glimlachte alsof hij die handen voor zich zag’.

Citaat uit Bart – Ap Dijksterhuis

‘Het is onmogelijk om een tweede keer zo verliefd te worden als dit, Len. ‘Dat overleeft een mens niet.’ Hij keek me aan en ging verder. ‘De eerste keer echt verliefd dan. Mensen op TV tel ik niet mee. Natuurlijk was ik verliefd op Blondie. Wie niet?’
Hij zuchtte diep. ‘Vroeger geloofde ik niet in het idee van een soulmate, van iemand die de echte ware is, maar nu voel ik mij gedwongen om dat wel te geloven. Romy en ik horen bij elkaar.’

Citaat uit Bart – Ap Dijksterhuis

De strijd tussen jezelf zijn en erbij horen

Het is de strijd van menig jongere: conformeren aan de groep of ten alle tijde jezelf blijven en daarmee riskeren dat je een outsider wordt. Net omdat Bart lak heeft aan wat anderen denken, wordt hij door sommige klasgenoten als bedreigend ervaren. De leiders van de klas zien in hem een potentiëel gevaar en al helemaal als hij verliefd wordt op het populairste meisje van de klas. Het meisje dat, naar traditie, verkering moet hebben met de leider. Niet met een romantische ziel, aka ‘loser’ in de hoofden van deze zogenaamde leiders.

Dit zal uiteindelijk Barts lot bezegelen.

Samengevat

Bart van Ap Dijksterhuis brengt je helemaal terug naar je eigen adolescentie. Het verhaal mag zich dan afspelen in de jaren 80 in het dorp Leuvenheim (Gelderland), het is een universeel verhaal. Het is een dun boekje (143 blz.) dat je in één ruk wil uitlezen. Het verhaal, en in het bijzonder het personage van Bart, neemt je helemaal in. De adolescentie is voor velen een bijzondere periode waarin vriendschap en het vinden van de eigen identiteit centraal staan. Bart vraagt zich af of je ooit twee keer zo verliefd kan zijn als de eerste keer. Het is een vraag waarbij ik enkel kan antwoorden met een glimlach.

Bart is geschreven door Ap Dijksterhuis, hoogleraar psychologie in Nederland. Het is zijn eerste fictieboek.

Praktisch

Bart - Ap Dijksterhuis

Ap Dijksterhuis, Bart, is een uitgave van Prometheus (2020) en telt 144 blz. Het is te koop bij o.a. Bol.com voor € 16,99 (paperback).
Maar voor je doorklikt, denk dan even aan je lokale boekhandelaar die vol liefde boeken inkoopt, je als klant van een extra babbeltje voorziet en je misschien ook andere schatten leert kennen. Daar kan geen onlineverkoper tegenop !

Op zoek naar nog boekreviews? Klik hier.

Graaf in moskou

Gelezen: Graaf in Moskou – Amor Towles

literatuur : gelezen boeken, , , ,

Wat zou jij doen als je tot de rest van je leven tot huisarrest werd veroordeeld? Terwijl er in de wereld grote dingen gebeuren mag je je huis niet meer uit. Klinkt actueel, niet?
Na de Russische revolutie is dit het leven van Graaf Rustov. Deze graaf in moskou wordt een meester in het benutten van omstandigheden.

Een boek dat bejubeld is door Het Parool en The Gardian, een boek waar zelfs Bill Gates enthousiast over is! Graaf in moskou trok mijn aandacht en al helemaal omdat de beginsituatie zo op deze huidige tijd doet denken. Een graaf krijgt, na de revolutie, huisarrest in een luxueus hotel in Moskou. Hij geeft daarmee al zijn vrijheden op. Ook de luxe, want hij wordt veroordeeld tot een zolderkamer die nooit voor gasten wordt gebruikt. Wordt hij eerst nog als ‘graaf’ aangesproken, dan blijkt snel dat dit binnen de geest van de revolutie niet meer kan.

Er is altijd vrijheid

Al snel blijkt dat Graaf Rustov alles behalve verbitterd wordt in het hotel. Hij volgt de raad van zijn vader op:

And when the Count’s parents succumbed to cholera within hours of each other in 1900, it was the Grand Duke who took the young Count aside and explained that he must be strong for his sister’s sake; that adversity presents itself in many forms; and that if a man does not master his circumstances then he is bound to be mastered by them.

Citaat uit A gentleman in Moscow, vertaald als Graaf in Moskou (Rainbow Pocket, 2019)

Uit het hele verhaal zal blijken dat hij een meester is in het gebruik van de omstandigheden. Hij krijgt goede vrienden binnen en buiten het hotel waar hij altijd een beroep kan op doen. Zijn leven is geen leven van verbittering. Hij aanvaardt zijn lot maar wacht evengoed op nieuwe kansen. Kansen die zich zullen voordoen en die hij met beide handen zal grijpen.

Verdachte poëzie

Het boek behandelt veel thema’s en eentje ervan is de kracht (en teloorgang) van poëzie. Graaf Rustov was gekend om zijn poëzie, maar mocht die niet langer uitgeven. Het werd als subversief gezien, wellicht terecht.

Hier een fragment uit een ondervraging. Ik las het boek in het Engels, maar het is evengoed verkrijgbaar in het Nederlands.


Vyshinsky: (…) But let us return our attention to your poem. Coming as it did—in the more subdued years after the failed revolt of 1905—many considered it a call to action. Would you agree with that assessment?
Rostov: All poetry is a call to action.

Citaat uit A gentleman in Moscow, vertaald als Graaf in Moskou (Rainbow Pocket, 2019)

Poëzie kreeg een nieuwe betekenis

…apparently, it was no longer enough for a poet to write verse. Now, a poem must spring from a school with its own manifesto and stake its claim on the moment by means of the first-person plural and the future tense, with rhetorical questions and capital letters and an army of exclamation points! And above all else, it must be novaya.

Citaat uit A gentleman in Moscow, vertaald als Graaf in Moskou (Rainbow Pocket, 2019)

Alles en iedereen gelijk voor het communisme

Snel blijkt dat achter het communistisch ideaal van gelijkheid veel jaloersheid schuilt. Zo mag het hotel geen wijnlijst meer bijhouden, want dat is elitair. Alle flessen worden ontdaan van hun etiket en je kan enkel nog kiezen tussen ‘rode’ of ‘witte’ wijn. Ook culturele bagage wordt als verdacht beschouwd. Het refereert immers naar een klassemaatschappij.

“A complaint was filed with comrade Teodorov, the Commissar of Food, claiming that the existence of our wine list runs counter to the ideals of the Revolution. That it is a monument to the privilege of the nobility, the effeteness of the intelligentsia, and the predatory pricing of speculators.”

Citaat uit A gentleman in Moscow, vertaald als Graaf in Moskou (Rainbow Pocket, 2019)

De geschiedenis wordt tijdens copieuze maaltijden

Graaf Rustov mag dan wel niet naar buiten mogen, hij maakt de geschiedenis mee vanop de eerste rij. Het vermaarde hotel houdt er immers zijn grote congressen, waar toppolitici hun nieuwe jaarplannen bediscussiëren en bekend maken. Hij heeft contacten met hoge ambtenaren uit binnen- en buitenland. Als hoofdober hoort hij alles maar is verder onzichtbaar.

Upon reading this, you may be tempted to ask a little sardonically whether Count Rostov—this self-proclaimed man of propriety—allowed himself to overhear any of the private exchanges around the table? But your question and your cynicism would be entirely misplaced. For as with the best manservants, it is the business of capable waiters to overhear.

Citaat uit A gentleman in Moscow, vertaald als Graaf in Moskou (Rainbow Pocket, 2019)

Veel thema’s

Het is moeilijk om een etiket te plakken op deze roman. Er zijn vele uitstapjes naar de geschiedenis van het communisme maar deze zijn de grote achtergrond van het verhaal. Ze zijn interessant, maar het blijft de achtergrond. Het verhaal is mooi in zijn menselijkheid: hoe de graaf er in slaagt om door zijn charme en openheid relaties aan te knopen met beroemdheden (politiek en artistiek) maar evengoed met het voetvolk van het hotel. Doorheen zijn hele zijn ademt zijn aristocratische verleden, maar dat blijkt in dit verhaal geen probleem te zijn om evengoed in een zolderkamer te leven zonder luxe. Geen verbittering in het verhaal, geen grote (politieke) ideeën of het moest het stoïsime zijn dat als rode draad het verhaal draagt.

But I do like to think there is a difference between being resigned to a situation and reconciled to it.”

Citaat uit A gentleman in Moscow, vertaald als Graaf in Moskou (Rainbow Pocket, 2019)

Dat aanvaarding niet betekent dat je voor de rest van je leven niets meer te zeggen hebt en zomaar de omstandigheden moet ondergaan, bewijst het eind van het boek. Knap opgebouwd en niet eens onwaarschijnlijk.

Praktisch

Amor Towles, Graaf in Moskou, als rainbowpocket (2019) momenteel te koop bij Bol.com voor € 9,00. Het boek telt 464 bladzijden.

Meer boekentips?

Klik hier.

Piketty week 2 en 3

Piketty week 2 en 3: wanneer de rijke geld verliest, moet hij worden vergoed.

literatuur : gelezen boeken, , , , , ,

Het boek Kapitaal en ideologie is een zwaarlijvig boek dat ik maar in kleine stukjes tot mij neem. Omdat ik geen econoom ben waag ik mij niet aan een algemene bespreking maar zal week na week delen wat is blijven hangen in dit boek. Ik waag mij elke week aan 140 blz, de som van 7×20.

De logica van het geld / economie

Wat altijd terugkomt in het boek van Piketty is de vraag hoe een maatschappij ongelijkheid rechtvaardigt. Hij gaat daarvoor terug in de geschiedenis.

Slavernij

Ik was heel erg onder de indruk over de hoofdstukken die over slavenhandel en slavernij vertelden en vooral over het economisch denken. Het meest schrijnende geval dat ik las ging over Haïti (San Domingo) dat onder Frans bestuur stond. Toen de opstanden onder slaven al te groot werden, kon de slavernij onder voorwaarden worden vrijgekocht. Dit is de logica

  • Slavenhouders moesten worden vergoed. Men rekende precies uit hoeveel financieel verlies 1 bepaalde slaaf met zich meebracht, rekening houdende met zijn leeftijd, geslacht, enzovoort. Er bestonden hele formules om dit te berekenen: de boekhouding van de slavernij
  • De overheid financierde die vergoedingen, waardoor de staatschuld steeg, en de ‘gewone’ burger in principe betaalde voor de compensatie van de (rijke) voormalige slavenhouder.
  • De (Franse) overheid vond dat Haïti zo’n 150 miljoen aan goudfranken moest betalen ter vergoeding aan de slavenhandelaars en om los te komen van slavernij.
  • Overigens: slavernij mocht dan wel officieel niet meer bestaan, moeten werken om je vrijheid af te betalen is weer een vorm van dwangarbeid en slavernij.

Het bedrag vertegenwoordigde ongeveer 2% van het toemalige Franse nationaal inkomen. (…) Recent onderzoek heeft aangetoond dat deze 150 miljoen aan goedfranken meer dan 300% van het nationaal inkomen van Haïti vertegenwoordigden.

Natuurlijk kon Haïti dat niet betalen, dus kreeg het een lening, waarop weer rente moest betaald worden.

Dit hield in dat Haïti elk jaar en tot in lengte van jaren 15% van de inkomsten zou moeten betalen om alleen nog maar de rente over de staatsschuld te voldoen, waarbij dus geen begin werd gemaakt met het terugbetalen van de hoofdsom.

In 1825 werd Haïti onafhankelijk, de terugbetaling duurde tot … 1950.

Herstelbetalingen?

Als je er over nadenkt, dan is het toch waanzinnig. Slaven die slavenhandelaars compensatie moeten betalen om vrij te zijn. Zou het niet eerder omgekeerd moeten zijn? Moeten niet net die slaven worden vergoed voor generaties hard en gratis werk onder omstandigheden die alles behalve oké waren?

Herstelbetalingen ten aanzien van volkeren of groepen van de bevolking die onheus behandeld werden in de geschiedenis bestaan. Denk maar aan de Tweede Wereldoorlog, of

…de herstelbetalingen die nog steeds worden gedaan voor onteigeningen die plaats vonden onder verschillende communistische regimes in Oost-Europa in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, ...

Als het echter over slaven gaat en over Haïti, dan blijft het verbazend stil. Niemand betwist wat er gebeurd is. Maar het lijkt de

indruk te wekken dat bepaalde misdaden zwaarder wegen dan andere.

Regels van de slavernij: Verliest de rijke geld, dan betaalt de arme

Bovenstaande titel komt niet uit het boek van Piketty maar het is wel de logica die ik keer op keer las. De slavenhandelaar was zogezegd zijn ‘investering kwijt’ en moest worden gecompenseerd. Die compensatie kwam er via de staat die dat weer verhaalde op de bevolking door middel van belastingen of door de slavenstaat te laten betalen.

Dat doet mij denken aan de bankencrisis. Wordt er goed verdiend, dan krijgen de aandeelhouders knappe winsten. Gaat het mis, dan wordt er aangeklopt bij de overheid, waarvan de middelen uiteraard uit belastingen komen.
Er mag dan wel geen slavernij mee zijn, de logica blijft dezelfde.

Straks zullen opnieuw grote bedrijven aankloppen om overheidssteun omwille van de coronacrisis. Het risico dat grote bedrijven over kop gaan en leiden tot werkeloosheid kan best vermeden worden. Maar bestaat het risico niet evenzeer dat het uiteindelijk de werknemer zelf is die zal ‘betalen’ (belastingen) om nog ‘te mogen werken’ (en de aandeelhouders rijker te maken) ?

Het is de harde logica van deze vorm van economie. Zijn er alternatieven?

Piketty over slavernij en compensatie voor de slavenhandelaars
Thomas Piketty, Kapitaal en ideologie, uitgegeven door De Geus (2020), telt 1136 blz. en is te koop bij o.a. Bol.com voor € 49,00. (Je bent er dan ook wel even zoet mee).